ගෙදරයන ගමන්....

අප විවෘත ආර්ථික ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වීමට පසුව ඉපදුන අයවලුන් වුවත් කුඩාකාලයේ තිබූ වෙළද ක්‍රමය මෙකල මෙන් සංකීර්ණ එකක් නොවීය. එකල අපගේ පාරිභෝගික ද්‍රව්‍ය වර්ග ප්‍රමාණාණය අඩු අගයක් විය. එකල අපේ මවුපියන් අවශ්‍ය කරන දෑ මිලදී ගැනීමට පැමිණියේ සතියකට වරක් හෝ දෙවරක් පැවැත්වුන පොළටය. එහිදීය සතියකට අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය මිලදීගන්නා ලද්දේ. මීට අමතරව විවිධ අවශ්‍යතා සදහා සිල්ලර වෙළදසල් තිබූනි. බොහෝවිට සෑමකෙනෙක්ම කුමන හෝ නිෂ්පාදනයක් සිදුකල අතර, එකල තිබුනේ නිෂ්පාදනයේ මූල්‍ය වටිනාකමට අනුව ඒවා එකිනෙකා අතර හුවමාරුවීමේ ක්‍රමයකි. මෙය ප්‍රාථමික යුගයේ පැවති භාණ්ඩ හුවමාරු ක්‍රමයෙන් වෙනස් වූයේ සුළු වශයෙනි. කරනු ලැබූ නිෂ්පාදන "නිමි" තත්වයේ පැවති අතර අද මෙන් ශක්තිමත් "මැද අවස්ථාවන්" එකල නොතිබුනි.

උදාහරණයක් ලෙස ගොවීන් එළවළු වගාකල අතර ඉදල්, කූඩ, වට්ටි වැනි දෑ නිපදවූ කුඩා කර්මාන්ත හිමියන් එක් තැනකදී හමුවී වටිනාකම අනුව තම නිෂ්පාදන හුවමාරු කරගැණිනි.

විවෘත ආර්ථිකයේ වර්ධනයත්(?) සමග මෙම කුඩා කර්මාන්ත බොහොමයක් වැසීගිය අතර ඒ වෙනුවෙන් තාක්ෂණය මුසුවූ මහාපරිමාණ කර්මාන්ත ඇරඹිණි. එදා නිවසේදී සාදා කඩපොලට හෝ අලවිසැල් වලට ලබාදුන් මෙම ද්‍රව්‍ය අද වනවිට ප්‍රදේශයකට සීමාවූ තරමක් විශාල එක් කර්මාන්ත ආයතනයක් සතුව පවතී.

මීට සමගාමීව වර්ධනය වන අනෙක් ක්ෂේත්‍රය විශාල පරිමාණ වෙළදසල් ක්‍රමයයි. මුල් කාලයේ ගමේ-නගරයේ තේ කඩය වෙනුවට KFC මැක්ඩොනල්ඩ්ස් වැනි ලෝක ව්‍යාප්ත සුපිරි කෑමකඩ ඇති අතර එලවළු සහ සිල්ලර බඩු විකුණනු ලැබූ වෙළදසල් ආක්‍රමණය කරමින් පෞද්ගලික අංශයේ, කාර්ගීල්ස්, කීල්ස් වැනි "ෆුඩ් සිටි" ද රාජය අංශයේ කෝප් සහ මිණි කෝප් සිට් වැනි මහ පරිමාණ වෙළදසල්ද පැමිණ ඇත. එක් අයෙකු හෝ සමාගමක් මගින් පාලනය වන මෙම ව්‍යාපාර ප්‍රධාන නගරවලින් ආරම්භවී ක්‍රමයෙන් කුඩා නගර දක්වාද ව්‍යාප්ත වී ඇත. වියහැකිව තිබෙන පරිදි මෙහි අනිවාර්ය ප්‍රථිඵලය ලෙස සුළු පරිමාණ වෙළදසල්වල අභාවය මේ වනවිට ආරම්භ වී ඇත. එය හරියටම මහාපරිමාණ කර්මාන්ත ආරම්භයත් සමග කුඩා කර්මාන්ත පරිහාණියට පත්වූවා වැනිය.

විවිධ නාම යටතේ පවතින මෙම ෆුඩ්සිටි වර්ග මෙතරම් ජනප්‍රිය වීමට හේතුව කුමක්ද? මා ඒ පිළිබදව සහ ෆුඩ්සිටි පැමිණීමත් සමග සුළු ව්‍යාපාරිකයන්ට ඉන් සිදුවන බලපෑම සොයා බැලුවෙමි. මගේ හිතවත් වෙළදුන් සහ පාරිභෝගිකයන් දැක්වූ අදහස්ය මේ,

නගරයට පැමිණි මිණි කෝප් වෙළදසැල පිළිබදව කාර්යාලයේ බොහෝ දෙනෙකු කතාවේ. ඔවුන්ට අනුව කුඩා කඩවල ආදායම සැලකියයුතු ලෙස අඩුවියයුතුය.

"මට නං එච්චර බලපෑමක් නෑ. මම තොග දෙන ගනනට චුට්ටක් වැඩි ගනං වලට තමයි සිල්ලරට දෙන්නෙත්. දැං බලන්න මම සන්ලයිට් කැටයක් තොග දෙන්නෙ රුපියල් දෙකකට කිට්ටු අඩු ගනනකට. එක කැටයක් ගන්න කෙනෙකුට උනත් රුපියලක් විතර අඩුවෙන් දෙන්නෙ. කොප් එක ආව කියල මට නං අමුතු පාඩුවක් නෑ"

ඒ අදහස දැක්වූයේ නගරයෙන් තරමක් ඈත පිහිටි කුඩා කඩවලට තොගබඩු විකුණන ව්‍යාපාරයක් හිමි අයෙකි. ඒ අනුව ඔහුට මෙයින් බලපෑමක් නැත.

"මේකයි, සතොසේ ලාබෙට ගන්න තියෙන්නෙ සීනි හාල් වගේ කීපයක් විතරයි. අපේ ඒව ටිකක් මිල වැඩිවුනාට අනිත් ඒව සතොසෙ දෙනවට වඩා අඩුයි. සතොසෙ කරන්නෙ අනිත් බඩු වලින් අල්ලනව. ඒත් මිණිස්සුන්ට ඒක තේරෙන්නෙ නෑ. එයාල ඒකට යනව. ලස්සනට තියන නිසා වෙන්නැති. අපිට ටිකක් පාඩුයි. සමහරවිට කාලයක් යද්දි හරියයි."

ඒ තවත් ව්‍යාපාරිකයෙකි.

ව්‍යාපාරිකයන්ට බොහෝ දෙනෙකුට අනුව මෙයින් සාමාන්‍ය හෝ බලපෑමක් ඇත.

මේ පිළිබද කාර්යාලයේ සහ හිතවත් අයගේ අදහස් විමසීමේදී ඔවුන් ලබාදුන්නේ මෙවැනි පිළිතුරුය,

"මම නං යන්නෙ මම කලිං බඩු ගත්ත කඩවල් වලටමයි. ලොකු-ලොකු තැන් වලට සල්ලි දෙන්නෙ නෑ මමනං. කඩවල් දාගෙන ඉන්නෙත් අපිවගේ මිණිස්සු. ෆුඩ්සිටි වලට මම නං සල්ලි දෙන්නෙ නෑ"

ඔහු සිටින්නේ රැඩිකල් ස්ථාවරයකය.

තවත් මගේ මිත්‍රයෙක් දක්වන්නේ ඊට ප්‍රතිවාරුද්ධ අදහසක්ය,

"මල්ලී මම නං දැං යන්නෙ අපේ ගෙදර ලග තියන ෆුඩ් සිටි එකට. එළවළු එහෙම එතන ගන්න පුළුවන් ග්‍රෑම් 50 - 100 ඉදල. ෆ්‍රෙෂ් බඩු තියෙන්නෙත්. තැලිල පොඩිවෙලා නෑ. මම නං කරන්නෙ දවසකට විතර එලවළු ගන්න එක. ගෙදර ෆ්‍රජ්එකේ එළවව ගොඩ ගහගන්න ඕනත් නෑ, හොද බඩු වලින් ගන්නත් පුළුවන් අපිට ඕන විදියට ඕනදෙයක් තෝරගන්න පුළුවන්නේ. ටිකක් රෑ වෙනකනුත් තියනව"

තවත් අයෙකු දැක්වූයේ අපූරු අදහසක්ය,

"මහත්තය, මම නං ෆුඩ්සිටියට යන්නෙ මගේ ලග තියන සල්ලි වලට බඩු තෝරල ගන්න පුළුවන් තැන එතන නිසා. අපි ලිසිට් එක ලියාගෙන කඩේකට ගිහිල්ල සල්ලි මදිවුනොත් ලිස්ට් එකේ තියන බඩු ආයිත් අඩුකරන්න වෙනව. ඒකත් හරි නෑනෙ අපි සල්ලි නැති අය උනත්. එතන ඉදගෙන චාටර් වෙන්න ඔනෙත් නෑනෙ ෆුඩ්ස්ටියට ගියාම. ඕනම කරන බඩුවෙ ඉදල ගන්නව. ඒ අතරෙ හිතෙන් ගාන හදාගන්නව. මාස්පඩිකාරයන්ට හොද එතන තමයි."

කෙනෙක් වෙළදසැලකට ගොස් මිලදීගැනීමක් කරන විට පවා ආත්ම ‍අභිමානය කෙළෙසී යන්නේ එලෙසිනි.

ආර්ථික ක්‍රමයේ විකාශනයත් සමග ඇතිවන මෙවැනි බලපෑම් වැලැක්වීම කලනොහැකිය. ෆුඩ්සිටියට හෝ ගමේ කඩයට යෑමට පෙර මේ ගැනත් සිතන්න.

පිංතූරය: http://www.phototour.minneapolis.mn.us වෙතින්.