කටු කන බල්ලෝ.

කටු කන බල්ලෝ වඩාත් සැර බව අපේ පැරණි කියමනක් ඇත. හේතුව කුමක් වුවත් කතාව ඇත්තකි. බල්ලන් යයි හදුන්වන්නේ අප දන්නා කකුල් හතරේ මිතුරන් පමණක් නොවේ. කකුල් දෙකේ බල්ලන්ද මීට ඇතුලත් කල යුතුය. කකුල් හතරේ බල්ලන්ගෙන් නම් එතරම් කරදරයක් නොමැත. උන් කරන්නේ සපාකෑම පමණක්ම බැවිනි. හොද පොල්ලක් අතට ගත්විට කකුල් හතරේ බල්ලන් සරෙන්ඩර්ය. ඕනෑ නම් නහයට හෝ පශ්චාත් ප්‍රදේශයට දෙනලද සුළු ප්‍රහාරයකින් මෙල්ල කල හැකිය. එහෙත් කකුල් දෙකේ බල්ලන් එසේ නොවේ. උන් මෙල්ල කිරීම ලෙහෙසි පහසු නැත. තම ස්වාමියාගේ බලය අතට රැගෙන පැමිණෙන මොවුන්, සපාකෑම පමණක් නොව මාරාන්තික අනතුරු පවා සිදුකරයි. රාජ්‍ය සේවයේ වසර කිහිපයක් සේවය කිරීමේදී මෙම බල්ලන්ගෙන් ඇතිවන කරදර පිලිබද හොද අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය.

කටු කන බල්ලන් ස්ථාන අනුව කොටස් දෙකකට බෙදිය හැකිය. එක් කොට්ඨාසයක් කාර්යාල තුල සිටිමින් ආයතන ප්‍රධානීන්ගේ බලය සියතට ගෙන තමන්ට වඩා උසස් නිලධාරීන්ට පවා නියෝග ලබාදෙන මට්ටමට පත්වූවන්ය. "මේක බොස්ගෙ ඕඩර් එකක්, කොහොම හරි කෙරෙන්න ඕන" ආදී වශයෙන් දෙනු ලබන නියෝග පිලිබදව සමහර විට ප්‍රධානියා නොදන්නවා වන්නටද පුළුවන්ය. එහෙත් තම කාර්ය ඉටු නොවුවහොත් කේලාම් ආදිය කියා ප්‍රධානියා අමනාප කිරීමට මොවුන් සමත්ය. මොවුන්ගේ සපාකෑමට ලක්වන අනිත් කොට්ඨාසය වන්නේ යම් යම් අවශ්‍යතාවන් ඉටුකරගැනීම සදහා කාර්යාලවලට පැමිණෙන අහිංසක මිණිසුන්ය.

කටු කන බල්ලන්ගේ දෙවැනි කොට්ඨාසය වන්නේ පිටතින් පැමිණෙන බල්ලන්ය. රටේ පළමු පුරවැසියාගෙන් පටන්ගෙන ප්‍රාදේශීය දේශපාලකයා දක්වා වන, තම ස්වාමීවරුන්ගේ ආගීර්වාද ලත් බල්ලන් වන මොවුන් අතිශයින්ම භයානකය, එමෙන්ම අතිශයින්ම මෝඩය, අතිශයින්ම බලවන්තය. මට හමුවූ බල්ලන් අතුරින් මේ එක් අයෙකි.

එදින මා සිටියේ වාහන බලපත්‍ර අංශයේ රාජකාරී කරමින්ය. සුදු පැහැති ජිප් රථයකින් බල්ලා පැමිණි අතර ඔහුගේ අවශ්‍යතාවය වූයේ ආදායම් බලපත්‍රයක් ලබාගැනීමයි. එහෙත් ඊට අවශ්‍ය කරන ලියකියවිලි ඔහු අත නොතිබූ බැවින්, අදාල කාර්ය ඉටුකරදිය නොහැකි බව මා පැවසුවෙමි. ඔහුගේ පළමු ප්‍රශ්නය වූයේ "මම කවුද කියල දන්නවද?" යන්නය. ඔහුගේ තත්වය කුමක් වුවත් එය රාජකාරියට අදාල නොවන බව මා පැවසූ පසු (ඇත්තටම ඔහු කවුදැයි මා දැන සිටියේ නැත) අදාල කාර්ය ඉටුකරවාගත්තේ මාගේ ආයතන ප්‍රධානියාට පමණක් නොව අපගේ දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානියාටත් කතාකර නියෝග කරවීමෙනි. ප්‍රධාන පුරවැසියෙකුගේ ශරීර ආරක්ෂක බල්ලෙකු වන ඔහුගේ සිවිල් බලය එසේය.

මෙවැනි බල්ලන් බැද දැමීමෙන් තොරව යහපත් රාජ්‍ය සේවයක් අපේක්ෂා කිරීම විහිළුවකි. දාහත්වන සංශෝධනයෙන් බලගන්වන ලද ස්වාධීන කොමිෂන් සභා වැනි දේ හෝ තිබුනේ නම් රජයේ සේවකයාට කොන්ද කෙලින් තබාගෙන සේවය කලහැකිව තිබුනි. දැන් සිදුව ඇත්තේ බල්ලන්ට යටත්වී සේවය කිරීමටය. සටහන අවසන් කිරීමට මත්තෙන් පසුගිය පළාත් පාලන මැතිවර‍ණයේදී ලැබූ මෙවන් "බලු පැටියෙකු" පිලිබද අත්දැකීමක් සදහන් කරමි. තමා කවුද, තමාගේ බලය කුමක්ද යන්න නොදැන චන්ඩි පාට් දමන බල්ලන්ගේ මානසිකත්වය මෙයින් තේරුම්ගත හැකිය.

එදින මා සිටියේ ඡන්ද දායකයන් ඡන්දය දැමීමට පැමිණෙන පෝලිමේ පලමු ස්ථානයේය. මගේ රාජකාරිය වූයේ අනන්‍යතාවය තහවුරු කරගැනීමයි. බල්ලා පැමිණ යම් හැදුනුම්පතක් ඉදිරිපත් කල අතර අපේ සංවාදය මෙසේය.

මම: මහත්තයා, ඡන්දෙ දාන්න ඕන කරන අයිඩෙන්ටි කාඩ් වර්ග 8ක් තියනව, අර බෝඩ් එකෙත් දාල තියෙන්නෙ! මේකට නං දාන්න බෑ.
බල්ලා: ඇයි මේකට දාන්න බැරි? මේක ඕන තැනකින් පිලිගන්නව, රටම පාලනේ කරන්නෙ මෙතනින්.
මම: ඒක වෙන්නැති, ඒත් මෙතෙන්ට ඕන වෙන්නෙ මම කියපු අයිඩී කාඩ් වර්ග අට විතරයි. ඕකට නං දාන්න බෑ. අන්න ඉන්නව එස්පීඕ මහත්තය එයත් එක්ක කතාකරල බලන්න ඕන නං.

මා බල්ලා එස්පීඕ මහත්තයාට (ජේෂ්ඨ ඡන්ද ස්ථානාධිපති) භාරකලේ එලෙසිනි. බේරාගැනීමට නොහැකිවූ ගැටළු තමා වෙත යොමුකරන ලෙස ඔහු පළමුව උපදෙස්දී තිබිණි.

බල්ලා: මේකට ඡන්දෙ දාන්න බැරිද?
එස්පීඕ මහත්තය: මේකට නං දාන්න බෑ.... අර ඉස්සරහ ගහල තියනව ඡන්දෙට ඕන කරන හැදුනුම්පත් වර්ග ටික. එයින් එකක් ගේන්න වෙනව.
බල්ලා: මේක ඕන තැනකින් පිලිගන්නව, රටම පාලනේ කරන්නෙ මෙතනින්.
එස්පීඕ මහත්තය(තරමක් තදින්): මට ඔයාට පෙන්නන්න පුළුවන් ඔයිට වඩා ලොකු අයිඩී එකක් මගේ ලග තියනව, කරුණාකරල යන්න. ඔයා රජයේ සේවකයෙක්නේ. අපි වැඩ කරන්නෙ අපිට උපදෙස් දීල තියන විදියට.

බල්ලා පිටවී යනු ඇතැයි බලාසිටියත් ඔහු නැවත පැමිණියේ මා‍වෙතය. සාක්කුවෙන් ගත් පසුම්බි‍ය විවෘත කලවිට ජාතික හැදුනුම්පත පමණක් නොව රියදුරු බලපත්‍රයද ඔහු ලග තිබුනි. ඉන් එකක් පාවිච්චි කර ඡන්දය සලකුණු කර පිටවී යන විටද ඔහු මුමුණමින් සිටියේ "මේක ඕන තැනකින් පිලිගන්නව, රටම පාලනේ කරන්නෙ මෙතනින්" යනුවෙන්ය.

ඔහුගේ ප්‍රථික්ෂේප වූ හැදුනුම්පත ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයෙන් නිකුත්කරන ලද්දක් වූ අතර එහි තනතුර යන්නට ඉදිරියෙන් "රියදුරු" යන්න සටහන් වී තිබුනි.