ටෙන්ඩර් (පළමු කොටස)

"රාජ්......කෑමට ගියාම ඉරිද පත්තරයක් ගෙනෙං, ප්‍රසම්පාදන දැන්වීම් තියන" අංශයේ ප්‍රධානියා වූ ගණකාධිකාරීවරයා රුපියල් සියයක්ද දිගුකරමින් මාහට පැවසීය. එදා සෙනසුරාදා දිනක් බැවින් ඉරිදා පුවත්පත් පරීක්ෂා කර එකක් රැගෙන එන ලෙසය ඔහු පැවසුවේ.
"ප්‍රසම්පාදන දැන්වීම්?" මා විමසුවේ ප්‍රශ්නයක් ලෙස නොව තහවුරුවක් ලබාගන්නා ප්‍රකාශයක් ලෙසය.

"ඔව් ඔය තියෙන්නෙ පත්තරවල ඕන තරං"

පුවත්පත් ලෑල්ලට ගොස් "ප්‍රසම්පාදන" සෙව්වද කිසිවක් සොයාගත නොහැකිවිය. යලි ගණකාධිකාරීවරයා ඇමතුවෙමි.

"සර් ප්‍රසම්පාදන දැන්වීම් නෑනේ....."

"නෑ? වෙන්න බෑ. සිළුමිණේ බලපං..... ටෙන්ඩර් දැන්වීම් හැම පත්තරේකම වගේ තියනවනේ"

"අම්මට $@%^*! සිංහලෙන් කිව්වනං ටෙන්ඩර් කියල ගේනවනෙ" ඒ මා හිතෙන් දුන් පිළිතුරයි.
"හරි සර් මං බලන්නං"

ඒ නොදන්නාකම වසන්කිරීමට ගියවිට ඇතිවන ප්‍රශ්නය. ඉන් පසු කලෙක කාර්යාලයේ මිලදීගැනීම් රාජකාරී මාහට පැවරුන හෙයින් ප්‍රසම්පාදනය ගැන පූර්ණ දැනුවත් භාවයක් ලබාගැනීමට හැකිවිය.

මේ කියන්නට යන්නේ ප්‍රසම්පාදන හෙවත් ටෙන්ඩර් ගැනත් ඒ ආශ්‍රිත මගේ අත්දැකීම් ගැනත්ය.

මා මුල් කාලයේ ලියූ ගව මාංශ ප්‍රශ්නයේදී මා පැහැදිලි කල පරිදි ප්‍රසම්පාදනය යනු "හොඳ සැපයීමයි". [මා කියවා ඇති අත්පොතක සටහන් වූයේ එලෙසය. ප්‍ර=හොඳ ලෙසද යන්න එතරම් පැහැදිලි නැතත් මුළු වචනය සැලකූ විට නිවැරදි බව කිවයුතුය].

ටෙන්ඩර් යන්න සරළව මෙසේ පැහැදිලි කල හැකිය.
රජයේ ආයතනයකට යම් භාණ්ඩයක්-සේවාවක් ලබාගැනීමට අවශ්‍ය වූයේ යයි සිතන්න. ගෙදරකට යමක් මිලදී ගන්නේ නම් නිවැසියන් සාප්පු කිහිපයකට ගොස් අතැති මුදලට වටිනා භාණ්ඩය ලබාගත හැකිය. එහෙත් රාජ්‍ය ආයතනයක මෙම ක්‍රියාවලිය 100%ක් නිවැරදිව මෙන්ම විනිවිද පෙනෙන ආකාරයට සිදුකල යුතුය. එහිදී එක් අයෙකු හෝ කිහිප දෙනෙකු වෙළඳපොලෙන් මිලදීගැනීම් සිදුකලාට හරියන්නේ නැත. මේ හේතුව නිසා මිලදීගැනීම් සිදුකිරීමට සකස් කර ඇති ක්‍රියා පටිපාටියකි "ටෙන්ඩර්" යනු.

රාජ්‍ය අංශයේදී ප්‍රසම්පාදනය කොටස් තුනකට බෙදේ. එනම්,
1.භාණ්ඩ- භාණ්ඩ යනු යම් භාණ්ඩ හෝ උපකරණ මිලට ගැනීමයි.
2.සේවා- එනම් පිරිසිදුකිරීම් සේවා ප්‍රවාහණ සේවා ආදියයි.
3.වැඩ- ගොඩනැඟිල්ලක් කඩා ඉවත් කිරීම වැනි දෑය.

ක්‍රියා පටිපාටිය සිදුවන ආකාරය උදාහරණයක් මඟින් පැහැදිලි කරමු.
A නම් රජයේ කාර්යාලයට පරිගණක යන්ත්‍රයක් මිලදීගැනීමට අවශ්‍ය වේ. පලමුවෙන්ම පරිගණක මිලදීගත හැකි ස්ථාන සොයාගෙන එම ආයතන වලින්, බලාපොරොත්තු වන මට්ටමේ පරිගණකයක් ලබාදිය හැකි අවම මිල කීයදැයි විමසීම් ලිපි යොමුකල යුතුය. ඉන්පසු එම ආයතන වලින් මිලගනන් එවීම හෝ ගෙනැවිත් භාරදීම සිදුකරයි. මෙම මිලගනන් දැමීම සඳහා "ටෙන්ඩර් පෙට්ටියක්" භාවිතා කල හැකිය. ටෙන්ඩර් ලිපි විවෘත කිරීමේ අවස්ථාවට අදාල ආයතනවල නියෝජිතයෙකුටද සහභාගී වියහැකි අතර විවෘත කරන දිනය කවදා දැයි මුලින්ම යොමුකරන ලිපියේ සඳහන් කල යුතුය. තවද තමන්ගේ මිල ගනන් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා ප්‍රමාණවත් කාලයක් එම ආයතන වලට ලබාදිය යුතුය. සාමාන්‍යය මිලදීගැනීම් සඳහා දින 14ක්ද ජාත්‍යන්තර මිලගනන් කැඳවීම් සඳහා වැඩි කාලයක්ද වශයෙන් මෙම කාලය වෙනස් වේ.(අවම කාලය දින 14කි). රජයට උපරිම වාසියක් ලැබෙන පරිදි හැකි තරම් ආයතන වලින් මිල ගනන් කැඳවීම කල යුතුය. සාමාන්‍යයෙන් මිල ගනන් තුනක් අවම වශයෙන් භාවිතා කරන අතර ඊට වඩා අඩු මිල ගනන් ඇති විටදී යලිත් මිල ගනන් කැඳවන අවස්ථාද ඇත. මිලදීගැනීම සිදුකරන්නේ රජයේම වෙනත් ආයතනයකින් නම් එක් මිල ගනනක් වුවද සෑහේ.

ලැබුනු මිල ගනන් අදාල නියෝජිතයන් ඉදිරියේ විවෘත කිරීම සිදු කරයි. මෙය සිදු කරන්නේ "ටෙන්ඩර් මණ්ඩලය" විසිනි(ටෙන්ඩර් මණ්ඩලය-පැහැදිලි කිරීම ඉදිරියට). ඉන්පසු අවම මිලගනන් ඉදිරිපත් කර ඇති ආයතනයෙන් මිලදී ගැනීම සිදුකරයි. මූලික ප්‍රසම්පාදන ක්‍රියාවලිය මෙයයි.

ටෙන්ඩර් මණ්ඩලය.
සාමාන්‍යයෙන් මිලදීගැනීම් සිදුකරන ආයතනයක ටෙන්ඩර් මණ්ඩලයක් සිටී. ටෙන්ඩර් මණ්ඩලයේ සංයුතිය පිළිබඳ උපදෙස් "ප්‍රසම්පාදන මාර්ගෝපදේශ සංග්‍රහයේ" දක්වා ඇත. තම ආයතනයේ මෙන්ම වෙනත් රාජ්‍ය ආයතනයක වගකිවයුතු මට්ටමේ නිලධාරීන්ද ටෙන්ඩර් මණ්ඩලයට ඇතුල් කල යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස මා සේවය කරන ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයේ ටෙන්ඩර් මණ්ඩලය සකස් වන්නේ ප්‍රාදේශීය ලේකම්, ගණකාධිකාරී සහ (පිටතින්) ප්‍රාදේශීය සභාවේ ලේකම්ය. මීට වඩා වැඩි පිරිසක් සිටින ටෙන්ඩර් මණ්ඩලද ඇත.

තාක්ෂණික ඇගයීම් කමිටුව.
ප්‍රසම්පාදන ක්‍රියාවලියේදී වැදගත් කාර්යක් සිදුකරන පරිසක් වන මොවුන් ටෙන්ඩර් මණ්ඩයේ පහසුව සඳහා පත්කර සිටින පිරිසකි. මොවුන්ගේ කාර්යය විස්තර කිරීමට, මා පළමුවෙන් සඳහන් කල පරිගණකයක් මිලදීගැනීමේ ක්‍රියාවලිය ගනිමු. මෙහිදී එක් එක් ආයතන ඉදිරිපත් කර ඇති පරිගණකවල තත්වය වර්ගය මතක ධාරිතාවය ආදිය වෙනස් යයි සිතන්න. එවැනි අවස්ථාවකදී අඩුම මිල ඇති පරිගණකය මිලදීගැනීම වාසිදායක නොවිය හැකිය. අනෙක් අතට පරිගණක ගැන විශේෂ දැනුමක් ඇති පිරිසක් ටෙන්ඩර් මණ්ඩලයේ නොමැති වීමටද ඉඩ ඇත. මෙවන් අවස්ථාවකදීය අදාල මිල ගනන් තාක්ෂණික ඇගයීම් කමිටුව වෙත ඉදිරිපත් කර වඩා වාසිදායක කුමක්දැයි තෝරාගනු ලබන්නේ.

ප්‍රසම්පාදන ලේඛණය
ප්‍රසම්පාදන ලේඛණය හෙවත් ටෙන්ඩර් පොත ගැනද යමක් කිව යුතුය. යම්කිසි ටෙන්ඩර් තීරණයක් ගත්විට මෙම ලේඛණයෙහි සටහන් කලයුතුය. ඒ රාජ්‍ය ආයතනවල සියල්ල ලිඛිත තත්වයේ පැවතියයුතු යයි ඇති නීතිය නිසාවෙනි. ප්‍රසම්පාදන කටයුතු සාමාන්‍යයෙන් විගණනයට ලක්වන විෂයකි.

හැකි තරම් සරළව ප්‍රසම්පාදන ක්‍රයාවලියේ න්‍යායාත්මක පැත්ත පැහැදිලි කල හැක්කේ එසේය. මෙතරම් විනිවිද භාවයකින් සිදුකරනවා යයි කියන ප්‍රසම්පාදන ක්‍රියාවලියේදී දූෂණ සිදුවන බව නිතර නිතර මාධ්‍ය වල අසන්නට ලැබෙන ප්‍රශ්නයකි. එසේ විය හැකිද? ඔබේ ප්‍රදේශයේ ඇති කුඩා පාරවල් කොන්ක්‍රීට් කිරීම සිදුකරන්නේ ආණ්ඩු පක්ෂයේ ප්‍රාදේශීය දේශපාලනඥයන් බව ඔබ දැක ඇතුවාට සැක නැත. එසේ වන්නේ කුමක් නිසාද? මෙහි ප්‍රායෝගික පැත්ත ගැන ඊලඟ ලිපියෙන්............