වෙසක් සිතුවිලි!

කාර්යාලෙ කස්ටිය බහුතරයක් අද සිල්. එකතැනක ඉන්න තියන අමාරුවත් වාහන ලයිසන් දෙන නුපුහුණු ළමයට සපෝට් එකක් විදියටත් මංතුමා පුරුදු පරිදි වෙනද ගන්න සීලෙන්. සිල් ගැන කිව්වම මතක් උනේ කතන්දරකාරයගෙ පංචසීල තියරිය.

Ppp> Pad> Pkm> Pmw> Psm

සමහරු මේකට විරුද්ධ වෙලා තිබුන බුදු දහම විකෘති කරනව කියල. තවත් සමහරු අහල තිබුන මේක ගත්ත විදිය මොකද්ද කියල.
බුදු හාමුදුරුවො කියපු බොහෝ දේවල් තර්කාණුකූලයි. ඒ වගේම අලුත් ගැටළුවක් පැන නැඟුනොත් ධර්මයේ මූලික සිද්ධාන්ත වලින් විසඳන්න පුළුවන්. අර ගණිතයේ තියන අපෝහන ක්‍රමය වගේ. කවුදෝ හාමුදුරු කෙනෙක් ලියපු “බුදු හාමුදුරුවෝ” කියන ප්‍රසිද්ධ පොත කියවපු කවුරුහරි ඉන්නව නම් මතක ඇති, ඒකෙ ලියවිලා තියෙන්නෙ බුදු හාමුදුරුවන් තුල තිබුන යම් යම් ගති ලක්ෂන සහ ඒවාට උදාහරණ. උදාහරණයක් විදියට ඒකෙ තියනව බුදු හාමුදුරුවෝ කියන්නෙ හොඳ මනෝ වෛද්‍යවරයෙක් කියල. ළමය මළ ශෝකයෙන් තමුන් ලඟට ආපු කිසාගෝතමීට දුන්න ප්‍රථිකාරය, තමයි සාධකය.

ආයෙත් මාතෘකාවට ආවොත් මම කිව්වෙ අපෝහනය කිරීමේ ක්‍රමය ගැන. යම්කිසි ක්‍රියාවක් කල යුතුද නැද්ද යන්න තමුන්ටම තීරණය කිරීමේ ක්‍රමයක් බුදු හාමුදුරුවො කියල තියනව.
“යම් ක්‍රියාවකින් තමන්ට-අනුන්ට යහපතක් වේනම් එය කිරීම සුදුසු බවත් තමන්ටත් අන්‍යන්ටත් අයහපතක් වේ නම් එය නොකිරීම සුදුසු බවත්” තමයි කෙටියෙන් කිව්වොත්. ඔය තියරියට දාල බැලුවම පස් පව් අතරින් වඩා අයහපත් ප්‍රාන ඝාතය. ඊට පස්සෙ සොරකම, වැරදි කාම සේවනය, බොරුව සහ සුරා පානය ආදී වශයෙන් ගන්න පුළුවන්. හැබැයි තමුන් කියන බොරුවක් නිසා තවත් කෙනෙක් මියයනව නම්, මියයන බව දන්නව නම් එතනදි කේස්එක සංකීර්ණයි. අකුසල් සෙට් එකෙන් අන්තිම එක, සුරා පානය එච්චර ප්‍රභල නෑ කියල මටත් හිතෙනව.(දී කිරට සාක්කි කියන බළල්ලු?). ප්‍රානඝාත, අදත්තාදාන,.... හතරටම අදාලව අකුසල් සිදුවන ආකාරය බුදු හාමුදුරුවො කියල තියනව. ඒ කියන්නෙ ප්‍රානඝාතයට නං පනඇති සතෙකු වීම, ඒ වග දැනගැනීම, චේතනාව පහලවීම, උපාය යෙදීම, මැරීම....ආදී වශයෙන්. සුරාව සම්බන්ධයෙන් ඔයවගේ චේතනා-ක්‍රියා මූලයන් විස්තර කරල නෑ. ඒ වගේ වෙලාවට තමයි මම මුලින් කිව්ව තියරියට දාල සුරාව නරකයි කියල ඔප්පු කරන්න වෙන්නෙ. කොහොම උනත් ප්‍රශ්න නොකිරීමට තරම් අධික ශ්‍රද්ධාව පැත්තක තියල මේව ගැන කල්පනා කිරීම-සංවාද කිරීම මට නං බොහොම සුන්දර අත්දැකීමක්.

මම කිව්ව අපෝහනය කිරීමේ ක්‍රමවේදයෙන් ඔප්පු කරන්න පුළුවන් ගොඩක් දේවල් තියනව. පහුගිය කාලෙක කතිකාවක් ආව ජාතික ගීය කියද්දි හාමුදුරු කෙනෙක් නැඟීසිටින්න ඕනද කියල. අන්තිමට මේක මහානායක හාමුදුරුවන්ගෙන් අහන්න ඕන කියන තත්වයට පත්වුනා. පැවිදි වූ කෙනෙක් කියන්නෙ ලෞකික දේවල් වලින් ඈත්වෙලා තම ‘අරමුණ’ කරා යන කෙනෙක්. ඉතින් එහෙම කෙනෙකුට කොයින්ද ජාතිකත්වයක්? ජාතික ගීයට තියා මොන මඟුලටවත් නැගිටින්න ඕන නෑ එහෙම කෙනෙක්.

සංඝ්‍යාවහන්සේලා සම්බන්ධ වාද විවාද වලදි බොහෝදෙනා මතුකරන තර්කයක් තමයි “පුළුවන් නම් සිවුරක් දාගෙන බලන්න, කොහොමද ර‍ඟේ කියල” කියනඑක. මූලික අර්ථයෙන් බැහැර වෙලා පැවිදි උනාම තමයි ඔයවගේ කේස් වෙන්නෙ. එහෙම උදවියට ජාතික ගීය ඇහෙනකොට නැඟිටින්න හිතෙනව නං පුදුම වෙන්න දෙයක් නෑ.

මම සාමාන්‍යයෙන් ටීවී එකේ යන හොදයි කියල හිතෙන ධර්ම සාකච්ඡා බලනව. ඔන්න සමහර වෙලාවට සමහරු කතාකරල හාමුදුරුවන්ගෙන් අහනව මේවගේ ප්‍රශ්න,
“හාමුදුරුවනේ මම ඇවිදිනකොට කඩියෙක් පෑගිලා මැරුණ. හැබැයි පෑගෙන්න කලින් මම ඌව දැක්ක. ඒත් වලක්වාගන්න බැරිවුනා, මට අකුසලයක් සිදුවෙනවද?”මේව බුදු දහමේ මූලික තියරි වලින් විසඳගන්න පුළුවන් ප්‍රශ්න. ඒත් මේවත් ප්‍රශ්න බවට පත්කරගත්ත මිනිස්සු ඕන තරම් ඉන්නව.

*************************************************************************************

ටික දවසකට කලින් බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස්තුමා අපූරු නියෝගයක් දුන්න. වෙසක් කූඩු, දන්සැල්, තොරණ, ආදී කාරණා කීපයක් සම්බන්ධව. කොහොම උනත් වැඩි වෙලාවක් යන්න කලින් ඒක සංශෝධනය කරන්නත් උන්නැහේ පියවර ගත්ත. බොදුබල හාමුදුරුවරුත් වේවැල් අරගෙන පාරට බහින්න ලෑස්ති කතාවක් කියනව. වෙසක් කූඩු විකිණිල්ල, ඔලුබක්කො නැටිල්ල.... වගේ දේවල් හොඳ නෑ කියලයි එයාල කියන්නෙ. මිනිස්සුන්ට අද තියන විවේකයත් එක්ක බැලුවම වෙසක් කූඩුවක් හදන්න වෙලාවක් නෑ. අවුරුද්දට කැවිලි කඩෙන් ගෙනල්ල කන මේ කාලෙ ඕවට විරුද්ධ උනා කියල වැඩක් නෑ. හැම දෙයක්ම මධ්‍යස්ථව හිතල බලල වැඩකරනව නං තමා හොඳ. විශේෂයෙන් බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස් වගේ කෙනෙක් අන්තවාදී ස්වරූපයකින් කටයුතු කලොත් බුදු දහමටයි හොඳ නැත්තෙ.

වෙසක් දන්සැල් ගැනත් කියන්න තියෙන්නෙ ඒ ටික තමයි. බලෙන් එකතු කරල බලෙන් ගිල්ලවන්න හදන දන්සැල් ක්‍රමේට නං මමත් විරුද්ධයි. විශේෂයෙන්ම දන්සැල්වලට ආධාර එකතුකිරීම බොහොම සංයමයෙන් කරන්න ඕන වැඩක්. සමහරු ඉන්නව අනුන්ගෙන්ම අරගෙන දන්සැල් දීල ‘ගොඩයන්න’ බලං ඉන්න උදවිය. දාන ගැන කියද්දි මට මතක් වෙන්නෙ බුදු හාමුදුරුවො ප්‍රශ්නෙකට දුන්න උත්තරයක්.
මට මතක විදියට මුගලන් හාමුදුරුවන් අහනව මෙන්න මේවගේ ප්‍රශ්නයක්.

“ස්වාමීනි, භාගයවතුන් වහන්ස, සමහර මිනිසුන් ධනවත්ව එමෙන්ම පිරිස් බලය සහිතව සිටීමට හේතුව කුමක්ද?”
“සමහර මිනිසුන් ධනවත් නමුත් පිරිස් බලය රහිතව සිටීමට හේතුව කුමක්ද?”
“සමහර මිනිසුන් ධනවත් නොවන නමුත් පිරිස් බලය සහිතව සිටීමට හේතුව කුමක්ද?”
“සමහර මිනිසුන් ධනයෙන්ද පිරිස් බලයෙන්ද රහිතව සිටීමට හේතුව කුමක්ද?”

බුදු හාමුදුරුවන්ගෙ උත්තරේ වෙන්නෙ,

“යමෙක් තම වස්තුව වියදම් කරමින් දානමාන පින්කම් කරයිද ඒ සඳහා අන්‍යන්ද සහභාගී කරගනීද ඔහු ධනවත්ව හා පිරිස් බලය සහිත වේ”.
“යමෙක් තම වස්තුව වියදම් කරමින් දානමාන පින්කම් කලද ඒ සඳහා අන්‍යන් සහභාගී කර නොගනීද ඔහු ධනවත් නමුත් පිරිස් බල රහිත වේ”.
“යමෙක් දානමාන පින්කම් කලද ඒ සඳහා තම ධනය යොදා නොගන්නා නමුත් අන්‍යන් සහභාගී කරගනීද ඔහු ධනවත් නොවුවත් පිරිස් බලය සහිත වේ”.
“යමෙක් දානමාන පින්කම් නොකරයිද අන්‍යන් ඒ සඳහා පොලඹවා නොගනීද ඔහු ධනයෙන්ද පිරිස් බලයෙන්ද හීන වේ”

බැලූ බැල්මට මේක වෙන්න පුළුවන් කේස් එකක්. මේ වර්ග හතරෙම මිනිස්සු ඔහේල දැකල ඇති.

ඕව තමයි මගේ වෙසක් සිතුවිලි. දැනට ඔය ඇති. රයිට් මංතුමා යනව ගිලන්පස බෙදන්න. කියන්න තියන දෙයක් පහලින් ලියල යන්න. ආයේ මගේ සිතිවිලි එක්ක පෑහුනේ නෑ කියල අමනාප නෑ.