බුදුහාමුදුරුවෝ සැරියුත් හාමුදුරුවෝ සහ බෞද්ධයෝ

සාමාන්‍යයෙන් අද ශ්‍රී ලාංකික බෞද්ධයන්ගේ හැසිරීම සලකා බැලූවිට, බුදු දහම පිළිපැදීමට වඩා රැකගැනීමට පෙලගැසී සිටින සංඛ්‍යාව ඉහලය. බුදු දහම රැකගැනීමට දරණ උත්සාහයේදී වඩ වඩාත් එය කඩවන බව ඔවුන් කිසිවිටෙකත් තේරුම් නොගනී. ධර්මයේ පැවැත්මට අවශ්‍ය වන යම් යම් නීති රීති පැනවීමේදී ඒ ඒ අවස්ථා වලදී මතුවූ කාරණා පදනම් කර‍ගැනීම බුදුන් වහන්සේ විශේෂත්වයකි. ඊටත් වඩා විශේෂත්වය නම් නීතියක් සම්බන්ධ යම් ප්‍රශ්නයක් මතුවූ අවස්ථාවක උන්වහන්සේ විසින් පැනවූ නීති රීති පසු වෙනස් කිරීමට තරම් නිවැරදි දැක්මෙන් යුතු වීමයි. තමන් විසින් පෙර පැනවූ නීති රීති වෙනස් කිරීමට සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු මැළි වුවද බුදුන් වහන්සේ මෙහිදී ඔවුන්ගෙන් වෙනස්වේ.

කිවයුතු අනෙක් කරුන නම් යම් යම් කාරණා සම්බන්ධයෙන් අන්තවාදී නොවී මැදහත් සිත් ඇති බවයි. අද සිටින බෞද්ධයන් පමණක් නොව මතු දක්වන්නට යෙදෙන කතාවක සදහන් කරන පරිදි (කතාව සත්‍ය නම්) සැරියුත් මහරහතන් වහන්සේට පවා මේ තත්වයෙන් මදෙනු නොහැකිවී ඇත.
(මුල් කතාව හැර)මෙම සිද්ධීන් සදහන් වූයේ ගයාන් චානුක විදානපතිරණ ගේ "සැරියුත් හාමුදුරුවෝ" නම් ග්‍රන්ථයෙනි.

පළමුවෙන්ම සදහන් කලයුත්ත භික්ෂූන්ට පැනවියයුතු නීති පහක් දේවදත්ත තෙරුන් ඉදිරිපත් කල අවස්ථාවයි.
බැලූ බැල්මට එම නීතිරීති වලින් බුදුසසුනේ දීර්ඝකාලීන පැවැත්මට යම් පිටුබලයක් ලැබේ යයි සිතියහැකි වුවද, මධ්‍යම ප්‍රතිපස්‍දාවෙන් බුදුබව ලැබූ බුදුන් වහන්සේ නිවැරදි තීරණය ගනු ලැබීය. අන්තවාදය කරා ගමන් නොකලේය.

තවත් අවස්ථාවක් වන්නේ සැරියුත් තෙරුන් යම් දන්සැලකට වැඩමකොට එහිදී දානය වැළදීමෙන් පසුව දරුණු උදරාබාධයකට ලක්වූ අවස්ථාවයි. එහිදී සැරියුත් තෙරුන්ට එම ස්ථානයෙන් පිටතට යාමට පවා නොහැකිවූ අතර දින කිහිපයක් එම ස්ථානයේ නැවතී සිටීමට සිදුවිය. දින කිහිපයකට පසුව රෝගය මදක් සමනය වූ පමණින් සැරියුත් තෙරුන් වහන්සේ යලි විහාරයට පැමිණියේ "එකම ස්ථානයක දින කිහිපයක් නතරවී සිටිමින් දන් වැලදීම නොකල යුතු යයි" බුදුන් වහන්සේ පනවා තිබූ නීතිය නිසාවෙනි. කෙසේ වුවද මෙම සිද්ධිය සැලවූ පසු උන්වහන්සේ සිදුකලේ කලින් පනවා තිබූ නීතියෙන් "රෝගී වූ භික්ෂූන්" නිදහස් කර නීතිය සංශෝධනය කිරීමය.(පාචිත්තිය පාලි-භික්ඛු වභඩ්ගය-භෝජන වර්ගය)

තම කුඩා දරුවෙකු සැරියුත් රහතන් වහන්සේ යටතේ පැවිදි කිරීමට එම තෙරුන්ට හිතවත් මාපිය යුවලකට අවශ්‍ය විය. මේ බව දැනගත් සැරියුත් තෙරුන් ප්‍රකාශ කලේ තමා දැනටමත් රාහුල තෙරනුවන් පැවිදි කරවාගෙන ඇති බැවින් එය කල නොහැකි බවයි. උන් වහන්සේ එසේ ප්‍රකාශ කලේ "එක් වැඩිහිටි භික්ෂුවක් යටතේ සාමනේර භික්ෂූන් තබාගත හැක්කේ එක් අයෙක් පමණක්" බැව් බුදුන් වහන්සේ ශික්ෂාපදයක් පණවා තිබූ නිසාවෙනි. මෙය දැනගත් පසු බුදුන් වහන්සේ ප්‍රකාශ කලේ "ප්‍රභල භික්ෂුවක් සාමනේරයන් දෙනමක් තබාගැනීම නුසුදුසු නොවන" බවයි.(මහා වග්ග පාලි- මහා ඛන්ධකය)

දිනක් රෝගාතුර වූ සැරියුත් තෙරුන් වහන්සේ විහාරයේ වැඩසිටි අතර උන්වහන්සේගේ සුවදුක් බැලීමට අග්‍ර උපස්ථායක ආනන්ද තෙරුන් පැමිණියේය. රෝගය පිළිබද විමසීමේදී සැරියුත් තෙරුන් ප්‍රකාශ කලේ ගිහිකල මෙම රෝගය සෑදුනු බවත් "ලුහුණු" ඊට ගුණදායක නමුත් බුදුන් වහන්සේ භික්ෂූන්ට ලුහුණු වැළදීම තහනම් කරමින් ශික්ෂා පදයක් පනවා තිබූ නිසා ලුහුණු වැළදීම සිදුකල නොහැකි බවත්ය. ආනන්ද තෙරුන් මෙම ප්‍රශ්නය බුදුන් වහන්සේ වෙත ගෙනඑනු ලැබූ අතර උන්වහන්සේ අදාල ශික්ෂා පදය සංශෝධනය කලේ "රෝගයකට ඖෂධයක් වශයෙන් ලුහුණු වැළදීම අකැප නොවන" ලෙස සදහන් කරමින්ය.(චුල්ලවග්ග පාලි)

දිනක් බුදුන් වහන්සේගෙන් සැරියුත් රහතන් වහන්සේ විමසන්නේ අටවිසි බුදුවරුන්ගේ ධර්මයන් නොනැසී පැවති කාලය පිලිබදව සහ ඊට හේතු පිළිබදවය. පිළිතුරු වශයෙන් බුදුන් වහන්සේ ප්‍රකාශ කලේ විපස්සී, සිඛී, වෙස්සභූ යන බුදුන් වහන්සේලාගේ ධර්මයන් කෙටි කලකදී අවසන් වූ බවත් කකුසද, කෝනාගම, කාශ්‍යප යන බුදුවරුන්ගේ ධර්මයන් නොනැසී විශාල කාලයක් පැවති බවත්ය. ඊට හේතුව වශයෙන් උන්වහන්සේ ප්‍රකාශ කලේ කකුසද, කෝනාගම, කාශ්‍යප යන බුදුන් වහන්සේලා විස්තර වශයෙන් ධර්මය දේශනා කල බවත්, මැනවින් ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා කල බවත්, විනය නීති පැනවූ බවත්ය. විපස්සී, සිඛී, වෙස්සභූ යන බුදුන් වහන්සේලා විස්තර වශයෙන් ධර්මය දේශනා නොකල බවත් නියමිත කාලයේදී විනය ශික්ෂාපද නොපැනවූ බවත් එම නිසා උන්වහන්සේලාගේ ශාසනයේ පැවිදිවූවන් ඉක්මනින්ම ධර්මය අවසන් කල බවත්ය. මෙම සංවාදයට පසුව සැරියුත් තෙරණුවන් ආරාධනා කලේ විනය ශික්ෂාපද පනවන ලෙසත් ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා කරන ලෙසත්ය. එය ප්‍රථික්ෂේප කල බුදුන් වහන්සේ වදාලේ ඒ සදහා සුදුසු අවස්ථාව තමන් දන්නා බවත් තමාගේ ශාසනයේ පිරිහීමේ ලකුණු තවමත් පෙනෙන්නට නැති බැවින් මේ අවස්ථාවේ එය අනවශ්‍ය කටයුත්තක් බවත්ය.(පාරාජික පාලි-වේරඤ්ජා කාණ්ඩය)

මේ අවස්ථා සියල්ලෙන්ම ගම්‍ය වන්නේ බුදුන් වහන්සේ යම් යම් ප්‍රශ්න දෙස බැලූ නම්‍යශීලි ස්වභාවයයි. සිංහල බෞද්ධයන් විසින් කල්පනා කලයුත්ත නම් තමා සිටින්නේ කොතැනද යන්නය. පෘත:ජන බෞද්ධයන්ට පමණක් නොව සැරියුත් මහ රහතන් වහන්සේටද මෙය හරිහැටි වැටහුනේදැයි සිතෙන්නේ මේ කතාවෙනි.

දිනක් ගිහි පිරිසක් සැරියුත් තෙරුන් වැඩසිටි විහාරයේම වාසයකල භික්ෂුවක් වෙනුවෙන් රසවත් කැවුම් වර්ගයක් ගෙනඑන ලදී. එහෙත් අදාල භික්ෂුව විහාරයේ නොසිටි බැවින් ඒවා සැරියුත් තෙරුන්ට පූජාකරන ලදී. ටික වේලාවකට පසු පිටතට ගොස් සිටි භික්ෂුව ආපසු පැමිණි අතර ගිහි පිරිස පැවසුවේ කැවුම් සියල්ල සැරියුත් තෙරුන්ට පූජාකල බවයි. කැවුම් පිලිබද තෘෂ්ණාවක් ඇතිකරගත් එම පෘත:ජන භික්ෂුව ප්‍රකාශ කලේ "රසවත් දේවල්වලට කවුරුත් කැමති" බවයි. මෙයින් ධර්ම සංවේගයට පත් සැරියුත් රහතන් වහන්සේ ජීවිත කාලය පුරාම කැවුම් නොවලදා සිටීමට තීරණය කරන ලදී.(විශ්වන්ත ජාතකය-වර්තමාන කතාව)

මෙහි සදහන් වන ආකාරයට යම්කිසි පුහුදුන් තැනැත්තෙකුගේ වචනයක් නිසා බුදුන් වහන්සේගේ දකුණත් සව් වූ සැරියුත් මහරහතුන් එවැනි තීරණයකට එළඹියේද? එසේත් නොමැතිනම් මෙහි සදහන් කතාව පසු කාලීනව එකතුවූ ප්‍රලාපයක්ද?