වායු විමෝචන සහතිකය හෙවත් දුම් සහතිකයේ යථාර්තය හා මිත්‍යාව.

වායු විමෝචන සහතිකය හෙවත් දුම් සහතිකය ගැන නොදන්නා, වාහනයක් පාවිච්චි කරන ලාංකිකයෙකු සිටීදැයි සැකසහිතය. 2008.11.01 දින සිට කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයෙන් ආරම්භ කරනලද මෙම වැඩසටහන මේ වනවිට (දන්නා තරමින්)උතුරු පලාතේ හැර අනෙකුත් සෑම ප්‍රදේශයකම සාර්ථකව(?) ක්‍රියාත්මකවේ. මේ එම වැඩසටහන පිලිබද විමසුමකි.

මේ පිලිබදව මෝටර්රථ ප්‍රවාහන දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල වලට එවනලද චක්‍රලේඛය අනුව වායු විමෝචන සහතිකයේ අවශ්‍යතාවය මෙසේය.

"ලොව වායු දූෂණය සීග්‍රයෙන් ඉහල යාම නිසා ලංකාව ඇතුළු රටවල් බොහොමයකට නොයෙකුත් පලවිපාක වලට මුහුණදීමට සිදුව ඇත. අප රටේද මෙම විපාක වලින් මිදීම සදහා ලංකාවේ වායු විමෝචනයට මූලිකව හේතුවී ඇති වාහනවලින් පිටවන දුම පාලනය කිරීමේ ඒකායන පරමාර්ථයෙන් වාහන වායු විමෝචන (හරිත රිය) වැඩසටහන ක්‍රියාත්මකව ඇත.
2009.06.22 දින සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි බස්නාහිර, උතුරු මැද, මධ්‍යම හා දකුණු පළාත් තුල (මෙය මුලින් එවූ චක්‍රලේඛයක් වන අතර මේ වනවිට දිස්ත්‍රික් ප්‍රමාණය වැඩිවී තිබිය හැකිය-කතෘ) ලියාපදිංචි වී ඇති වාහන සදහා වාර්ෂික ආදායම් බලපත්‍ර ලබාගැනීමේදී වායු විමෝචන පරීක්ෂන සහතිකය ඉදිරිපත් කිරීම අනිවාර්ය වනු ඇත"

"ලාෆ්ස් එකෝ ශ්‍රී ලංකා සමාගම" සහ "ක්ලින්කෝ ලංකා සමාගම" යන ආයතන මගින් මෙම වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක කරන අතර සහතිකය ලබාගතයුත්තේ ඔවුන්ගෙනි.

1975.12.31 දිනට පෙර නිෂ්පාදනය කල වාහන සහ සියලුම කෘෂිකාර්මික වාහන මෙම නීතියෙන් නිදහස් කල අතර, පලමු චක්‍රලේඛයෙන් නිදහස් කල අලුත් වාහන(Brand New) සදහා වූ අවුරුදු තුනක කාල සීමාව පසුව එක් අවුරුද්දක් දක්වා අඩුකරන ලදී. පිටරටින් ආනයනය කල පාවිච්චි කරන ලද වාහන (Recondition) සදහා පළමු වසරේ සිටම සහතිකය අවශ්‍ය වේ.

හෙල උරුමයේ චම්පික රණවක ඇමතිවරයා පරිසර අමාත්‍යාංශය භාරගත් පසු ගෙනඑන ලද මෙම නීතිය නිසා අමාත්‍යාංශයේ පාඩු පියවා ගැනීමට හැකිවූ අතර, ඇමතිවරයා මහත් උජාරුවෙන් ප්‍රකාශ කල පරිදි පරිසර අමාත්‍යංශය ලාභ ලබන ආයතනයක් බවට පත්කලේ මෙම මුදලින් බව ලංකාවේ ඇති වාහන ප්‍රමාණය ගැන දන්නා ඕනෑම අයෙකුට තේරුම්ගත හැකිය.

තත්වය එසේ වනවිට මෙහි ප්‍රායෝගික තත්වය සලකා බලමු.
වායු දූෂණය අවම කිරීම සදහා ඇතිකල වැඩපිලිවෙලක් වන මේ පිලිබදව මෝටර් රථ ප්‍රවාහන කොමසාරිස්තුමා ප්‍රකාශ කල පරිදි, වාහන නියැදියක් මුලින්ම පරීක්ෂණයට භාජනය කරන ලදී. එයින් සොයාගත්තේ අප රටේ වාහනවලින් පිටවන වායු සංඝටක වල අඩංගු කොටස් සැලකිල්ලට ගෙන, වෙනත් රටවල සමත් කරන්නාවූ අගයන් අනුව පරීක්ෂණයෙන් සමත්කිරීම සිදුකලහොත් බහුතරයක් වාහන අසමත්වන බවය. ඉන්පසු සිදුකරන ලද්දේ එම අගයන් විශාල ප්‍රමාණයකින් අඩුකර (දැනට පවතින) සමත්වීමට අවශ්‍ය අවම සුදුසුකම් අගයන් සැකසීමයි.

මාගේ යතුරුපැදියේ වායු විමෝචන සහතිකය ලබාගැනීම සදහා පසුගිය දිනෙක එක් මධ්‍යස්ථානයක් වෙත ගිය අතර එහිදී මගේ යතුරු පැදිය එයින් අසමත්විය. ඔවුන් එහිදී වාහනයේ සකස් කලයුතු අඩුපාඩු පිලිබදව සටහන් කර දුන් අතර මා එය රැගෙන යතුරුපැදි අලුත්වැඩියා කරන ස්ථානයක් වෙත ගියෙමි. මා අදාල අවශ්‍යතාවය පැවසූ පසු එහි සේවය සපයන්නාගේ අදහස් මෙසේය.

"මහත්තයා ඕකට කරන්න තියෙන්නෙ තෙල් වහන එකයි. ඕන තරං කට්ටිය එනව අපි ගාවට, අපි කරන්නෙ උපරිම තෙල් වහල දෙන එකයි" ඔහු මාගේ අසමත්වූ සහතිකය ගෙන බලා,
"මේකෙ නං එච්චර අවුලක් නෑ..... සමහර බයික් වල හොදටම තෙල් අඩු කරනව. ඊට පස්සෙ යන්නත් බෑ. සමහර අය තල්ලු කරගෙනත් යනව. කොහොම හරි පාස් කරගන්න ඕන නිසා. පාස් උනාට පස්සෙ ආයෙත් ඇවිල්ල පෙට්‍රල් අරිනව, නැත්තං සුපිරි පෙට්‍රල් ගහගෙන ගියත් හරි!"
පරිසර දූෂණය නැතිකිරීමේ ක්‍රියාමාර්ගය නැතිවන්නේ එසේය. ඔහු අන්තිමට ප්‍රකාශ කලේ ලංකාවේ කොතැනත් සිදුවන අල්ලස් ගැනීම මෙහිදීත් සිදුවන බවයි.
"ඔය මොකක්වත් ඕන නෑ දාහක් දුන්නනම් පාස් වෙනව"
එසේ කල හැකිදැයි මා ඇසුවෙමි.
"මොකද බැරි! එයාලගෙ අතේ තමයි වැඩේ තියෙන්නෙ"

මේ අනුව සිදුවී ඇත්තේ පරිසරය සුරැකීමේ මුවාවෙන් සමාගම් දෙකක් ජනතා මුදල් ගසාකෑම සහ රජය අයුතු බද්දක් අයකරගැනීමත් වාහන හිමියන් අපහසුතාවයට පතිවීමත් පමණි. එසේ සැලකූ විට මෙම වැඩපිලිවෙල වහාම හකුලාගත යුතුය. මක්නිසාද යත් අවශ්‍ය කරන අගයන්ටත් ඉතා අඩුවෙන් සමත් වීමේ අවම සුදුසුකම් සකස්කල විටද තත්වය මෙසේනම් මෙයින් පරිසරයට සිදුවන සෙතක් නොමැත. රජයට ආදායම අවශ්‍ය නම් ආදායම් බලපත්‍ර ගාස්තුව ඉහල දැමිය හැකිය. එහෙත් ජනතාවට වඩා කොම්පැනිකාරයන්ට ආදරය කරන රජයකින් මීට වඩා සහනයක් බලාපොරොත්තු විය නොහැක.