හින්නා, හින්නෝ සහ දකුණේ බස ගැන හින්නිකිතර කතාවක්

පසුගිය දිනයක ෆේස්බුකියෙහි පළාත් සිවිල් යුද්ධයක් ඇතිවූ අතර ඊට මූලික වූයේ දකුණේ භාෂාවයි. රටේ මිනිසුන් සමාජ ජාල මාධ්‍ය මඟින් එක් කිරීමට ප්‍රථමව පැවති සීමිත, මුද්‍රිත හා විද්‍යුත් මාධ්‍යන්, භාෂාවේ ප්‍රාදේශීය ව්‍යවහාරයන් ගොඩනැඟීම වැලැක්වීමට සමත් වූයේ නැත. කඳුරට, නැගෙනහිර-පානම්පත්තුව, උතුරුමැද සහ විශේෂයෙන් දකුණෙහි භාෂාවන්ගේ විවිධත්වය හඳුනාගත හැකිය. මිනිසුන්ගේ නිරන්තර ගණුදෙනු සිදුකරන අගනගරය පිහිටි ප්‍රදේශයන්හි භාෂාව මිශ්‍ර සහ 'පොෂ්' ස්වභාවයක් ගනී.

දකුණේ භාෂාව ගැන කතා කිරීමේදී 'හින්නා' අමතක කල නොහැකිය. කොළඹදී 'කූඹි' ලෙස හඳුන්වන සත්වයාගේ දකුණු ලක නාමය හින්නාය. අනෙක් ප්‍රදේශවල හින්නාගේ නම ඇසීමත් හිනාවට කරුණකි. කෙසේ වුවත් හින්නා ගැන බ්ලොග්කරුගේ පියා උපහාසයෙන් පැවසුවේ මෙවැනි අදහසකි.
"කොළඹ මිනිස්සු හැම එකාටම කියන්නෙ කූඹි කියලනෙ!"
එය ඇත්තකි. ඒ ප්‍රමාණයේ සියලු සත්වයන් කොළඹදී කූඹි කැටගිරියේය. අපේ 'හින්නා', 'කූඹි' මෙන් කැටගරියක සිටින සත්වයන් කාණ්ඩයක් නොවේ. එක් සතෙකි. කුඩාකල අප කුඩාම ප්‍රමාණය හැඳීන්වීමට යොදාගෙන සිටි සත්වයා හින්නාය. කෙසේ වුවත් හින්නාටත් වඩා කුඩා සතෙකුද වේ. ඒ 'තෙල් හින්නා'ය. විශ කලාවේ ඇති චක්කරයක(දශ්ඨයකදී) හින්නා, තෙල් හින්නා ආදී සියලු සත්වයෝ ඇතුලත්ය. චක්කරය මෙසේය.

තෙල් හින්නො හත හින්නො එකයි,
හින්නො හත ඔලුබක්කො එකයි,
ඔලුබක්කො හත දිමි එකයි,
දිමි හත කඩි එකයි,
කඩි හත කුඹුක් කඩි එකයි.

මෙහි තෙල් හින්න‍ා යනු හින්නාට වඩා කුඩා සත්වයා වන අතර ඔලුබක්කා යනු හිස විශාල හින්නන් අතර ම සිටින විශේෂයකි. [ඈන්‍ට්ස් චිත්‍රපටයේ කම්කරු සහ සිකුරිටි කූඹින් මතක ඇතැයි සිතමි]. කුඹුක් කඩියා යනු කෙට්ටු ශරීරයක් සහිත තරමක් විශ කඩියාය. හින්නා මෙන් දෙතුන් ගුණයක් වේගයෙන් ගමන් කරන සත්වයා 'කොඩයා'ය. සමහර පළාත්වල 'කොඩව්' ලෙස බහු වචනයෙන් හඳුන්වන්නේ මේ සත්වයාය.
මෙවැනිම චක්කරයක් මැසි වර්ගයේ සතුන් සම්බන්ධවද තිබේ. ඒ,

මදුරු හත මැසි එකයි,
මැසි හත මීමැසි එකයි,
මීමැසි හත කලාඳුරු එකයි,
කලාඳුරු හත බඹර එකයි,
බඹර හත දෙබර එකයි,
දෙබර හත පොලොං එකයි,
පොලොං හත නයි එකයි,
නයි හත අසත්පුරුෂ එකයි. යනුවෙනි. බ්ලොග්කරුවා කුඩාකාලයේ මේ චක්කරය පියාගෙන් අසාගත් අවසානයේ නැඟූ පැනය වූයේ මේ සා විශාල විශක් සහිත අසත්පුරුෂයා යනු කවුරුන්ද කියාය. ඊට පිළිතුරු දැනගත් පසු විමසූ පැනය වූයේ අසත්පුරුෂයන් හතක විශ ඇත්තේ කාටද කියාය. ඊට පිළිතුරු ලැබුනේ පියාගෙන් නොව නැන්දම්මා සමඟ කෝපයෙන් සිටි මවගෙනි.
"අසත්පුරුෂ‍යො හතක විස තියනව බොලාගෙ ආච්චිට"

ආයෙත් හිනි කතාවට පැමිණියහොත්, 'හින්නා' සත්වයෙකු වීමට අමතරව සංකල්පීය අදහසක් ඇති වචනයකි. හරියට මහාචාර්ය නලින්ද සිල්වා මහතා 'පොල්' හැඳින්වූ ලෙසටය. සුද්දාට, පොල් ගෙඩිය කොකනට් වුවද අපට පොල් ගෙඩියට අමතරව පොල් නම් සංකල්පයක් වෙයි. හින්නාද එසේමය. හින්නා යන්නෙන් ප්‍රමාණයෙන් ඉතා කුඩා යන අදහස ලැබේ. ද්‍රව්‍යමය අර්ථයේදී 'හින්නිකිතර', 'හින්නංකිතර' යන්න දකුණේ පාවිච්චි වන වචන දෙකකි.

"හින්නෙක් විතර" යන්න 'හින්නිකිතර' හෝ 'හින්නංකිතර' ලෙස සුමට වන්නට ඉඩ තිබේ. කෙසේ වෙතත් මෙය මගේ අදහසක් විනා පර්යේශනාත්මක අදහසක් නොවේ. 'හින්නි' යන්න ප්‍රමාණ මැනීමේ කුඩාම ඒකකය ලෙස සැලකිය හැකිය. ඊට පසුව චූටි, පොඩි, ලොකු.... ලෙසට ප්‍රමාණ හැඳින්වීමේ වචන යෙදේ. 'හින්නි මහත්මයා' යනු දකුණේ ඕනෑම ගමකින් සොයාගත හැකි මහත්මයෙකි. හින්නි මහත්මයා ඇමතුම ලැබෙන්නේ පවුලේ බාල දරුවෙකුටය. කෙසේ වෙතත් පුද්ගල ආමන්ත්‍රණයේදී හින්නි මහත්මයාට වැඩිය පවුලේ බාලයා බාල මහත්මයාය. මූනට හින්නි මහත්මයා නැතිතැන අමතන්නේ හින්නා කියාය. බ්ලොග්කරුගේ ග්‍රාමයේද හින්නි මහත්වරුන් කිහිපපොලක්ම ඇති අතර එකම පවුලක සහෝදරියන් දෙදෙනෙකු කරකාර බැඳ ගමේ බින්න බැස්ස හින්නි මහත්වරුන් දෙදෙනෙකුද විය. එකම පවුලේ හින්නි මහත්වරුන් දෙදෙනෙකු සිටීම නිසා වැඩිමලාගේ මුලට ඔහුගේ ගමේ නමත් බාලයාට නිව් හින්නි මහත්තයා යනුවෙන් යෙදීමටත් ගැමියන් ක්‍රියා කලා මතකය.